Wildlife en het naderende einde

Ook deze keer weer een reisverslag dat ik (stiekem) later pas weer typ, maar nu heb ik er even rustig tijd voor en voor gehad om alles even te laten bezinken. In dit reisverslag de laatste twee weken in Zambia voordat ik naar Cape Town, South Africa, vertrek.

Zoals in mijn vorige reisverslag gezegd, zouden we aan het eind van die week ein-de-lijk wat wildlife gaan bekijken. We zijn naar het South Luangwa National Park geweest, het op-een-na-grootste National Park in Zambia met alleen Kafue in de Western Province die groter is. Het park is zo'n 9,500 km² groot, ruwweg een vijfde van Nederland. Kafue is ruim 22,000 km² groot (de helft van NL dus) en naast deze twee parken zijn er nog talloze parken meer en ook allemaal van wisselende grootte. Opzich zijn deze oppervlakten an sich niet zo heel spectaculair, ware het niet dat het zo een beetje een beeld geeft hoe uitgestrekt Zambia is. Naast al het wildlife leven er namelijk ook nog zo'n 14 miljoen Zambianen, met name in de grotere steden, die vaak ook nog eens 500-800km van elkaar af liggen. Zo is voor ons dichtbevolkt landje het een vreemd idee dat alles zover van elkaar af kan liggen en op hun beurt is het voor Zambianen ongelooflijk zichzelf voor te stellen hoezeer wij hutje-mutje op elkaar leven.

Goed, National Park dus. Vrijdag de 14e vertrokken we vanaf het SFH, eerst richting Chipata en vanaf daar met een bus naar Mfuwe, het dorpje vlakbij het National Park (NP). De bus was al geregeld, alleen het vervoer naar Chipata niet. Besloten we liftend te gaan waarbij Mieke en Brigitte redelijk vroeg vertrokken (half negen) en Anne, Carolien, Heleen en ik om tien uur op ons gemakje die kant op gingen. Bleken wij met zn vieren ook nog geluk te hebben ook toen we net aan de kant van de weg stonden en er een auto langs kwam die vanuit Lusaka op weg was naar Chipata en ons wel mee wilde nemen. 30 kwacha pp, dat was nog eens geluk en goed geregeld! Luxe auto ook, zelfs de gordijntjes achter in de auto kon je met een knopje automatisch dicht laten schuiven! Nooit eerder gezien, nooit eerder gedaan, wat een uitvinding, wat een overbodigheid! Ietsje minder was dan dat het maar voor de helft werkte, maar het gaat om t idee. Het was in ieder geval een welkome afwisseling van alle shared taxi's die we de weken ervoor gebruikten. De andere twee dames hadden minder geluk; waar wij binnen een uur in Chipata waren, duurde het voor hen drie uur voordat ze er waren door, tja .. Let's keep it to transport malfunction.. Overigens hebben wij de extra tijd maar even goed gebruikt door nog over de markt van Chipata te lopen. Stonden we bij een kraampje, vertelde Heleen aan de dame daar dat we van het SFH kwamen, zag ze mij staan en zei dat ze daar recentelijk nog was geweest bij die dokter daar (terwijl ze naar mij wees). Is die baard toch nog ergens handig voor, aangezien Zambianen niet echt makkelijk ons Westerlingen (en met name de dames) uit elkaar kunnen houden. Daarna nog wat high-fives uitgedeeld aan kinderen en even een zakje Zambiaanse patat genuttigd. Al met al best prima daaro! Om half twee de bus naar Mfuwe ingestapt en dat was ook een bezienswaardigheid. Met name omdat er achter in de bus een man zat die vier dozen kuikentjes bij zich had. Die dieren gingen natuurlijk tekeer als een gek gedurende de busreis, constant dat gekakel aan je hoofd. Misschien was dat toch al een soort voorbode van wat dat weekend volgen ging ... Drie uur in die bus gezeten, veertig keer stoppen onderweg, weinig beenruimte, je lichaam verschuiven op een vierkante centimeter, gekakel, Chewa, Nyanja en Engels om je heen en natuurlijk zo nu en dan het heerlijke Zambiaanse lachen. Schitterende reis was het, zonder sarcasme!

Na drie uur kwamen we aan bij Marula Lodge, een redelijke budgetplaats (220 USD voor drie nachten, vier game-drives, inclusief eten, exclusief drinken) maar wel heel fatsoenlijk verzorgd. Helaas geen centrale receptie/eetzaal omdat daar een aantal weken eerder een boom op gevallen was, maar daardoor niet minder goed. Heerlijke bedden, warme douche, goed en lekker eten en een zwembad op kruipafstand van de bar (tenzij de bediening langs kwam om te vragen of we wat wilden drinken, wat eigenlijk iedereen van ons wel wat awkward vond) en ook nog een zitplek aan de oever van de Luangwa River met ook een hangstoel aan een tak van een boom hangend! Overigens werden we ons al gauw bewust van een NP over de rivier: op de eerste avond zaten we op ons gemak te eten toen er opeens een nijlpaard voorbij gelopen kwam en recht op het hutje af kwam waar we allemaal zaten te eten. Zit je daar rustig je vis naar binnen te schuiven, zie je de blik van de persoon tegenover je ineens veranderen terwijl ze iets prevelt en je je omdraait en een nijlpaard zowaar op twee meter afstand van je staat! Dat was even schrikken toch ..
Zaterdagochtend rond zes uur vertrokken we voor onze eerste game drive in het park. 'Gelukkig' was ik in het bezit van een Temporary Employment Permit, waardoor we allemaal goedkoper het park in mochten. We zouden in totaal vier game drives doen: tweemaal s ochtends van 6 tot 10 en tweemaal s avonds van 16 tot 19.30 op zaterdag en zondag. Het zou te ver gaan om alle sightings allemaal op een rij te zetten, maar er waren een boel impala's, olifanten, giraffes, kudu's, vogels, the Small Five (kleine dieren die iets te maken hebben qua naam met de Big Five), ook een paar Cape Buffalo's, een eenzame krokodil ergens, een hyena die de weg over schoot, nijlpaarden en beste van alles was nog een luipaard. Die hebben we zelfs op twee dagen mogen zien en op de tweede dag waren we nog getuige van een aanval van een luipaard op een groep impala's bij het vallen van de nacht! Puur natuur op zijn best. Maar het beste was nog het rondrijden naar een groep giraffes of olifanten en ze gewoon bekijken, observeren. Gewoon een kwartier-twintig minuten stil staan en kijken, genieten! Overigens kan ik nu mijn territorium afbakenen op de savanne ook afstrepen van mijn bucket list. Anyway, ik kan alles beschrijven, maar beelden blijven meer zeggen dan duizend van de meest expressieve, beeldvormende, creatieve en eloquente woorden die er bestaan.
Tussen de gamedrives door hebben we voornamelijk gewoon heerlijk gerelaxt, gechillt en vrijwel niks gedaan, beetje zwemmen, in de zon liggen, boekje lezen, lekker rustig aan..

Maandags weer terug naar het ziekenhuis voor mijn laatste twee weken. Deze laatste twee weken werkte ik ook op St Augustine, de mannelijke interne geneeskunde afdeling, en de werkzaamheden waren weinig anders dan de week ervoor. Elke dag ward round, nieuwe opnames zien, uitslagen beoordelen en bespreken, mensen op de OutPatient Department zien. Toch waren er ook weer genoeg dingen gebeurd die me aan het denken zetten over hoe anders het was in een ziekenhuis met weinig middelen en mogelijkheden. Twee gevallen waren tijdens mijn weekenddienst in mijn laatste weekend voordat ik weg ging. Eentje was een jongen van 16 met klachten van hoofdpijn sinds de middag voor opname, die bewusteloos werd binnengebracht. Een vermoedelijke diagnose van cerebral malaria werd gesteld en er werd gestart met anti-malaria medicatie. Over de dag verbeterde hij eigenlijk nauwelijks, tot hij aan het eind van de middag verslechterde. Wel hartslag, geen spontane ademhaling meer, saturatiedalingen tot 40% (waar 95-99% normaal is), waarop we besloten zuurstof te geven en we met een ambubag de ademhaling op gang bleven houden en hoopten dat er weer een spontane ademprikkel zou optreden. Met wisselende saturaties heb ik samen met Happy (de verpleegkundige) ruim een kwartier zitten beademen, totdat de licentiate die dienst had zei dat het beter was om te stoppen. Zelfs al zou de jongen het nu redden, dan had hij nog ondersteuning nodig die in het ziekenhuis niet aanwezig was en overplaatsing was ook geen mogelijkheid met de conditie van de patiënt. Dan sta je bij de patiënt, stethoscoop op de borstkas om te horen of er spontane ademhaling optreedt, maar in plaats daarvan hoor je dat het hart steeds langzamer gaat kloppen totdat het er uiteindelijk mee stopt en het niet meer terug keert.
Een ander geval van gebrek aan middelen was een jonge kerel van 19 met ernstige bloedarmoede, waarbij op een peripheral blood smear (uitstrijkje van bloed onder microscoop bekeken) te zien was dat er waarschijnlijk sprake was van een bepaalde vorm van leukemie. Alleen, in het ziekenhuis kon er niets aan gedaan worden, dus moest hij naar het UTH in Lusaka. Probleem twee: de ouders hadden geen geld voor transport en dat kon niet geregeld worden. Op het moment dat hij met zijn moeder de volgende dag uit het ziekenhuis vertrokken was en het bed leeg achtergebleven was, heeft het geld (of meer het gebrek daaraan) weer een leven beslist. Dit laatste vooral omdat die vorm van leukemie in 80% van de gevallen te genezen is, zeker bij jongeren en jongvolwassenen. Nu blijft het probleem bestaan en zijn beenmerg de verkeerde soort witte bloedcellen aanmaken, waardoor hij steeds minder goed tegen infecties kan vechten en een van die infecties uiteindelijk zijn overlijden gaat betekenen.
Zo zijn er nog genoeg andere voorbeelden te geven van gebrek aan geld, middelen, mogelijkheden en wenselijkheid. Het blijft schrijnend dat zoveel dingen die in Nederland gedaan kunnen worden, voor vrijwel alles, hier gewoon niet mogelijk zijn en je maar moet roeien met de riemen die je hebt en ook creatief moet zijn. Maar het meest opvallende is nog wel dat de mensen hier over het algemeen dankbaar zijn voor de hulp en aandacht die ze krijgen, voor alles wat men probeert te doen om ze maar te helpen en het waarderen. Daarentegen proberen we in de Westerse wereld het leven maar te rekken zolang het mogelijk is, angst hebben voor iets wat onvermijdelijk blijft en vooral ook niet kunnen of willen accepteren dat we ziek zijn en dokters af blijven lopen totdat er iemand met een ziekte komt zodat we ons op ons gemak voelen omdat we iets hebben wat we in een hokje kunnen plaatsen en weer verder kunnen leven, omdat dat wat onoplosbaar leek, eindelijk een naam heeft. Ik weet niet welke manier beter is, maar ik denk dat we van allebei de dingen iets kunnen leren als je op de juiste plaats zoekt wat je vinden wil.

In de laatste week hebben we overigens ook nog twee afscheidsfeestjes gehad: een grotere in het weekend voordat ik en vijf anderen weg gingen en een kleine borrel ergens in de laatste week met een groot kampvuur en muziek en gezelligheid. In ieder geval hebben we het wel goed afgesloten met zijn allen en met een drankje het einde van onze fantastische tijd gevierd! Waren de meesten ook wel even aan toe, dat breekt zo lekker de week. Zaterdagochtend vertrok ik naar Lusaka met de bus, geen ticket gehaald van tevoren dus een uur staan wachten tot er eindelijk eentje langs kwam, maar toch. Veilig en wel aangekomen in Lusaka Backpackers waar ik tot maandag blijf. Morgen ga ik nog naar de Soweto Market in Lusaka, maar dat komt de volgende keer omdat mijn accu nu (helaas) bijna leeg is. Genoeg geluld voor deze keer, er zijn nog ruim drie weken te gaan!