Vijf weken Haydom: bizarre geneeskunst
Door: Thom
Blijf op de hoogte en volg Thom
04 April 2015 | Tanzania, Mbulu
Goed. Als eerste maar te beginnen met de ziekenhuisgebeurtenissen, de belangrijkste reden waarom ik hier ben. Vrijwel elke doordeweekse dag van de afgelopen vijf weken bestond praktisch uit visite lopen over de helft van de Surgical Ward 1 samen met een Tanzaniaanse intern doctor. Voor de beeldvorming: deze interns hebben vijf jaar theorie geneeskunde gehad en komen dan vervolgens in Haydom Lutheran Hospital (of andere ziekenhuizen door het land) uit voor een jaar klinische stage. Theoretisch zijn ze wel soort-van dokter en dat 'theoretisch'-deel dekt de lading eigenlijk meer dan wat dan ook. Tristan, een zesdejaars co uit Amsterdam, doet samen met dr. Maziku het ene deel, ik samen met dr. Benjamin het andere deel en voor onze kant komt het neer op ongeveer ruim 20-25 patiënten per dag. 's Ochtends is het visite lopen en lab aanvragen doen of aanvragen voor aanvullend onderzoek, 's middags is het hopen dat er iets van dat onderzoek ook daadwerkelijk gedaan is en de resultaten inmiddels in de mappen te vinden zijn. Waar we in Nederland dossierproblemen kennen met allerlei nieuwe elektronische zorgsystemen, werken ze hier 'gewoon' met good old fashioned papieren dossiers. Per kamer een map met daarin de specifieke files van de patiënten. Klinkt handig, alles lekker bij elkaar, maar op één kamer liggen hier een aantal patiënten die er al minstens een maand liggen, waardoor het dossier een wirwar van blaadjes is, die allemaal door elkaar liggen en enige logica in de ordening ver te zoeken is. Plus, even iets terug zoeken bestaat toch vaak uit driftig door dossiers bladeren en de statusvoering betreft door sommige interns niet meer dan "No new complaints" of "doing fine" met als uitermate indrukwekkend en origineel plan: "continue medication". Daar koop je wat voor. Zowel Tristan als ik en ook anderen, die op andere afdelingen zitten, merken vaak genoeg dat er vrij weinig gebeurd als we er niet actief zelf achteraan gaan of er zelf bovenop zitten. Natuurlijk zijn er ook uitzonderingen, maar helaas zegt het feit dat zij die het goed doen de uitzonderingen zijn, op zichzelf al genoeg.. En het tempo is soms zo ongelooflijk traag, blijf je maar wachten en wachten totdat iets gebeurt.
Paar patiëntenvoorbeelden wat dat betreft. Tijdens mijn eerste week werd er een man van 35 binnen gebracht, 'semi-conscious', waarbij we op maandag in week twee bemerkten dat hij fors nekstijf was. Eerste gedachte is dan het afnemen van hersenvocht door een lumbaalpunctie, maar voor dat je dat doet, moet je eerst zeker zijn dat de druk in de hersenen niet verhoogd is vanwege het gevaar van inklemming van de hersenen bij afnemen vocht. Een CT-scan is vrijwel onbetaalbaar, dus werd de oogarts gevraagd om door middel van fundoscopie (met speciaal instrument naar het netvlies kijken) drukverhoging uit te sluiten. Deze oogarts vond deze indicatie enorm urgent, waardoor hij na twee dagen(!) eens besloot te komen kijken, nadat ik hem eindelijk gevonden had in de oogkliniek. Conclusie: geen sprake van drukverhoging, dus punctie is veilig. Diezelfde middag met een Poolse anesthesist gekeken voor de LP. Wat bleek: pupillen niet lichtreactief en verlamming rechterlichaamshelft, dus sterk vermoeden op inklemming, dus alsnog een CT moeten maken. Bleek dat de man bijna een tiental tuberculose-abcessen in zijn hersenen had. Niet geheel onverwacht, maar daarom niet minder frustrerend, hoorde ik de daaropvolgende middag dat de man overleden was.
Nog een leuke is van een man die tijdens een epileptische aanval in het vuur gevallen was en een diepe, derde/vierdegraads brandwond op zijn linkerpols heeft. Strekpezen van de hand zijn weg, evenals een heel deel van zijn huid, waardoor je recht op het bot van zijn spaakbeen kijkt. Heeft heel veel pijn, kan niks meer met de hand, met blootliggend bot is het een groot infectierisico, maar de orthopedisch chirurg hier wil niets anders dan er een paar pinnen in rossen om de pols te 'stabiliseren', terwijl amputatie het beste zou zijn. Ook met een paar andere chirurgen gesproken die amputatie ook beter zouden vinden, maar tot op heden is de knoop nog steeds niet doorgehakt en zit de man er nog steeds hetzelfde bij.
Ook ligt er nog een vrouw van 38, met de diagnose meningeoom (tumor groeiend vanuit de hersenvliezen), bij wie een stuk schedel verwijderd is toen ze probeerden de tumor eruit te snijden, maar bleek dat het ding irresectabel was met het materiaal wat ze hier hebben en er speciaal iets moet komen voordat ze het kunnen proberen. Zij ligt hier inmiddels ook weer een maand, elke dag hetzelfde, comateus in bed, ogen meestal gesloten maar als ze open zijn, dolen ze ongefocust in het rond. En haar moeder zit bij haar, elke dag weer, trouw als ze is. Maar het beste is nog dat zij helemaal niet weet wat er aan de hand is, wat er gaat gebeuren, waarom haar dochter er zo bij ligt en hoe het af gaat lopen.
Zo kan ik nog wel even door blijven gaan over de aparte gevallen die er allemaal liggen en de bijzondere gang van zaken. Hoe het ook zij, elke dag is het toch weer hetzelfde verhaal van dingen niet zeker weten, dingen niet kunnen doen, dingen die niet gedaan zijn en waardoor alles wéér een dag uitgesteld moet worden en je weer niet verder kunt. Over sommigen van het personeel die haast incompetent zijn, die er niets van begrijpen en je ze keer op keer weer hetzelfde verhaaltje uit moet leggen waarom iets op een bepaalde manier moet gebeuren of waarom bepaalde dingen zo belangrijk zijn.
Overigens zijn er tussen deze frustrerende dingen ook wel zaken die eigenlijk een zekere hilariteit kennen, omdat ze bizar zijn, vreemd, of gewoon grappig. Een paar weken terug had ik het geluk om mee te kunnen opereren bij een laparatomie en dat begon gelijk al met dr. Thava (met wie ik de operatie deed) die oppervlakkig de lijn trok voor incisie en vervolgens de scalpel aan mij gaf, zodat ik de rest kon doen. Prima op zich, ware het niet dat het puntje van het mesje behoorlijk scheef gebogen was en de incisie niet de schoonheidsprijs gekregen heeft, aangezien er voor geen meter recht te snijden was met dat ding. Toen vervolgens na het inspecteren van de darmen besloten werd om ze maar leeg te 'melken', oftewel een gaatje snijden in de darm en vervolgens de gehele darmen leeg knijpen als een soort tube tandpasta, was het feestje helemaal compleet. Of wanneer je bij een patiënt met een hippo bite staat, aan een van de nursies vraagt om een 'swab for culture' (wattenstaafje) en hij eerst met gaasjes aan komt, daarna met een bundeltje watten en een van de andere nursies dan maar even aan hem uit moet leggen wat ik nou precies moet hebben, gevolgd door een 'oooh', heeft dat ook wel wat aandoenlijks. Of wanneer je een patiënt na een buikoperatie eens uit bed wil hebben, dat hij eens gaat bewegen en je aan de nursies vraagt of ze dan tegen de beste man moeten zeggen dat hij maar achter de vrouwen in en om het ziekenhuis moet gaan jagen. Erg plat, maar dan begrijpen ze tenminste wel dat ik hem uit bed wil hebben. Of wanneer je bij een patiënt buikvocht af gaat nemen, er eerst een nursie bij staat en aan het eind van de rit je een klinische les staat te geven voor vijf of zes nieuwsgierige nursies. En last but not least, wanneer je in gebrekkig Kiswahili iets probeert uit te leggen en zowel patiënt als bedsider er geen hol van begrijpen, maar de vragende blikken al gauw plaats maken voor een boel gelach voor weer zo'n gekke mzungu. Gezelligheid alom.
Gelukkig is er tussen al dit ziekenhuisgeweld ook nog tijd voor ontspanning. Naast s avonds met enige regelmaat een biertje drinken en een kaartje leggen, zijn de weekenden over het algemeen toch wel de twee dagen tussendoor van ontspanning.
Tijdens mijn tweede weekend was het tijd voor een feestje ter gelegenheid van de groep Tanzaniaanse intern doctors, die in deze vijfde week definitief afgelost werden door een nieuwe groep interns. Kampvuur, koud bier, vers eten (waaronder verse kip en een geit), Afrikaanse muziek waar op gedanst moest worden en ten slotte met een overwegend Nederlandse groep naar de lokale Discotheki. De locals natuurlijk allemaal vooraan staan om toch even met een vrouwelijke mzungu te dansen en halverwege de avond een Tanzaniaanse dame die ineens een soort wilde paringsdans uit begon te voeren, al rollend, schuddend en Afrikaans twerkend erop los aan het gaan. Was wel bijzonder.
Vorig weekend de frustraties in het ziekenhuis echt beu en met een groepje (in twee delen weliswaar) naar Arusha gegaan. Het ene deel op donderdag met een vliegtuigje, ik zaterdag samen met een ander heerlijk hobbelend met de Landcruiser. Even heel relaxt weekend gehad, twee dagen weer kwalitatief goed gegeten, aan het zwembad gelegen van het Arusha hotel, straatverkopers proberen af te houden of ze te beloven dat ik ze over een paar weken wel op zou zoeken en zaterdagavond met zijn allen gaan stappen, twee keer een rustige tent (waarvan de tweede tent nogal wat stroomvoorzieningsproblemen had) en de laatste tent een volgepakte nightclub waar de dames in het gezelschap wederom de geliefde danspartners van de halve club hadden kunnen zijn. Ook zelf nog een goed gevuld Afrikaans achterwerk gepresenteerd gekregen en zo was het feestje compleet! Zondag lekker rustig dagje en maandagochtend vroeg weer terug gehobbeld met de Landcruiser. Overigens kan ik me nu enigszins voorstellen hoe sardines in een blikje zich voelen: met zijn 16en inclusief chauffeur in een bakkie voor 10 mensen gaat ook wel krap worden.
Overigens zijn er de afgelopen paar weken ook weer een aantal co's terug gegaan naar Nederland, dus enkele afscheidsfeestjes (bier drinken rond het kampvuur met een zangeres-gitariste-in-één erbij) hoorden er ook bij. Wel jammer dat gezellige en leuke mensen vertrekken en de aanwas mager is, maar dat hoort er helaas ook bij.
Op dit moment (zaterdag) ben ik samen met Tristan en twee Noorse dames richting Karatu vertrokken, wederom met een hutje-mutje Landcruiser, van waaruit we morgen naar Ngorongoro crater gaan, om ook weer wildlife te spotten. Hopelijk kan ik leeuwen en neushoorns op de gevoelige plaat zetten, dan heb ik in ieder geval de Big Five allen gehad. In ieder geval is het wel weer even een prettige onderbreking; genoeg om weer even wat energie op te doen voor de laatste drie weken. Da's ook wel nodig, maar met een beetje geluk, humor en een biertje tussendoor, gaan we dat ongetwijfeld redden..
..hoop ik..!
-
04 April 2015 - 16:47
Rita:
Leuk verslag weer Thom! Ik voel wel de frustratie er vanaf stralen in het eerste gedeelte. Ik kan me voorstellen dat het niet altijd gemakkelijk is om zo te moeten werken. Vooral ook omdat je het in Nederland heel anders gewend bent. Wat ik je ook al appte: Afrika zou al veel verder in ontwikkeling zijn als de mensen zelf ook een andere mentaliteit zouden hebben. Men vindt alles wel goed, het komt ook wel goed, niet vandaag dan morgen. Als wij in Europa een dergelijke mentaliteit zouden hebben, zaten we nu nog in de naweeën van de 2e wereldoorlog! Maar ik ben blij dat je ook nog er op uit trekt en geniet. Dat maakt dan weer een hoop goed denk ik. Dus nu maar hopen dat je de leeuwen en neushoorns tegenkomt, daar kun je dan weer even op teren! Tot gauw... -
05 April 2015 - 15:33
Harriette:
ja het blijft toch onbegrijpelijk dat het daar zo werkt! Maar dan waardeer je weer des te meer hoe goed wij het hebben! Toch weer leuk om je verslag te kunnen lezen hier in de Spaanse zon! Nog 3 mooie weken daar Thom en het is weer omgevlogen!
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley